Η έλλειψη προσοχής (ADHD) είναι μια κατάσταση που συνδέεται με την κοινωνική διαταραχή άγχους ή εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD).

Τα άτομα με ΔΕΠΥ υποφέρουν είτε με χαμηλή προσοχή και δυσκολία, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα, είτε και τα δύο. Η ΔΕΠΥ είναι η πιο κοινή ψυχική διαταραχή στα παιδιά και τα συμπτώματα συχνά διαρκούν μέχρι την ενηλικίωση. Χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, η ΔΕΠΥ μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, κακές σχέσεις και προβλήματα στην εργασία ή στο σχολείο.

Ένας νέος ερευνητικός τομέας στους ενήλικες με ΔΕΠΥ είναι η συσχέτιση των μεταβολών της διάθεσης με την εποχικότητα. Σε μια αναδρομική μελέτη σε ενήλικες με ΔΕΠΥ ο επιπολασμός της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής (SAD) εκτιμήθηκε σε 19,1% με τη χρήση του ερωτηματολογίου αξιολόγησης εποχικών προτύπων (SPAQ) (Levitan et al., 1999).

Η SAD είναι μια κατάσταση τακτικών επαναλαμβανόμενων καταθλιπτικών επεισοδίων το φθινόπωρο ή το χειμώνα με αυθόρμητη ύφεση την επόμενη άνοιξη ή καλοκαίρι (Rosenthal et al., 1984). Η SAD χαρακτηρίζεται συχνά από άτυπα συμπτώματα όπως η αυξημένη όρεξη, η επιθυμία για υδατάνθρακες, η αύξηση του σωματικού βάρους και η υπερυπνία.

Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ και της SAD επικαλύπτονται. Και οι δύο διαταραχές περιλαμβάνουν κακή συγκέντρωση, προβλήματα ύπνου, λήθη, ευερεθιστότητα και παρορμητική διατροφική συμπεριφορά.

Υπάρχουν ενδείξεις από κλινικές, επιδημιολογικές και νευροαπεικονιστικές μελέτες ότι η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και η εποχική συναισθηματική διαταραχή (SAD) μπορεί να έχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά.

Για την αξιολόγηση των εποχικών συμπτωμάτων συναισθηματικής διαταραχής σε ενήλικες με ΔΕΠΥ, ζητήθηκε από 115 άτομα που παρακολουθούσαν μια κλινική ΔΕΠΥ ενηλίκων στο Τορόντο του Οντάριο του Καναδά να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο αξιολόγησης εποχικών προτύπων (SPAQ). Από αυτόν τον πληθυσμό των 115 ατόμων της κλινικής, επιστράφηκαν συνολικά 56 συμπληρωμένα SPAQ. Υποθέτοντας ότι όλα τα άτομα που δεν συμπλήρωσαν το SPAQ ήταν μη εποχικά και ανάλογα με το ποια κριτήρια εντοπισμού των περιπτώσεων χρησιμοποιήθηκαν, το ποσοστό της SAD στο συνολικό δείγμα της κλινικής εκτιμήθηκε είτε σε 10,4% (κριτήρια Terman) είτε σε 19,1% (κριτήρια των Kasper et al.).  Υπήρξε εμφανής σχέση μεταξύ του γυναικείου φύλου, της παρορμητικής-υποτύπου ΔΕΠΥ και της εποχικότητας. Μελλοντικές μελέτες που θα εξετάσουν κατά πόσον τα βασικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ αυξομειώνονται κατά τις εποχές και θα αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα της φωτοθεραπείας σε ασθενείς με “εποχιακή” ΔΕΠΥ.

Ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι να επιδιώκουμε να είμαστε ενεργοί, να προγραμματίζουμε δραστηριότητες που μας αρέσουν. Αυτό βελτιώνει τη διάθεσή μας σε σημαντικό βαθμό. Ακόμα, η σωματική άσκηση παίζει σημαντικό ρόλο αναφορικά με τη διάθεση. Επίσης, η έκθεση στο φως βοηθάει (ευήλιοι και φωτεινοί χώροι), καθώς η φωτοθεραπεία αποτελεί μία μορφή θεραπείας για την αντιμετώπιση της διαταραχής. Είναι ουσιώδους σημασίας να γίνουν αλλαγές και σε επίπεδο σκέψης, καθώς η σκέψη επηρεάζει το συναίσθημά μας και ως επακόλουθο τη συμπεριφορά μας.

Ωστόσο, χρειάζεται θεραπευτική δουλειά για να επιτευχθεί αλλαγή σε γνωσιακό επίπεδο.

 

Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται σε μεγάλο βαθμό, μας καθιστούν δυσλειτουργικούς, δηλαδή δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στην καθημερινότητα και στις υποχρεώσεις μας. Σε αυτήν την περίπτωση αλλά και όταν νιώσουμε πως έχουμε ανάγκη τη βοήθεια ενός ειδικού, καλό θα είναι να την αναζητήσουμε κιόλας για να αντιμετωπίσουμε τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα και να προλάβουμε μία επερχόμενη επιδείνωση.

Βιβλιογραφία

● Seasonal affective symptoms in adults with residual Attention-Deficit Hyperactivity Disorder Compr. Psychiatry (1999) 

● R.D. Levitan et al. Polymorphism of the serotonin-2A receptor gene (HTR2A) associated with childhood Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in adult women with seasonal affective disorder J. Affect. Disord. (2002)

● R.D. Levitan et al. The dopamine-4 receptor gene associated with binge eating and weight gain in women with seasonal affective disorder: an evolutionary perspective Biol. Psychiatry (2004)

● P.P. Mersch et al. The prevalence of seasonal affective disorder in The Netherlands: a prospective and retrospective study of seasonal mood variation in the general population Biol. Psychiatry (1999)

● P.P. Mersch et al. The reliability and validity of the Seasonal Pattern Assessment Questionnaire: a comparison between patient groups J. Affect. Disord. (2004)

● A. Agresti Categorical data analysis Wiley Series in Probability and Statistics (2002)

● J.K. Buitelaar et al. Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD): etiology, diagnosis and treatment Ned. Tijdschr. Geneeskd. (2000)

● J. Biederman et al. Patterns of psychiatric co-morbidity, cognition, and psychosocial functioning in adults with Attention Deficit Hyperactivity Disorder Am. J. Psychiatry (1993)

● J. Biederman et al. Influence of gender on Attention Deficit Hyperactivity Disorder in children referred to a psychiatric clinic Am. J. Psychiatry (2002)

● R.N. Golden et al. The efficacy of light therapy in the treatment of mood disorders: a review and meta-analysis of the evidence Am. J. Psychiatry (2005)

● S. Kasper et al. Epidemiological changes in mood and behavior. A telephone survey of Montgomery County, Maryland Arch. Gen. Psychiatry (1989)