Πληροφορίες για εκπαιδευτικούς

Είναι γεγονός ότι η περίπτωση ενός παιδιού με ΔΕΠΥ μέσα στην τάξη δεν είναι η καλύτερη που θα μπορούσε να τύχει σ’ έναν εκπαιδευτικό.

Η εικόνα ενός παιδιού με ΔΕΠΥ, είναι αυτή ενός δύσκολου και ατίθασου παιδιού που δεν μπορεί να κάνει τίποτα σωστά, ενώ με μεγάλη δυσκολία μπορεί να βρει κανείς δύο καλές κουβέντες για να το επαινέσει. Είναι άτακτο, αδέξιο και απρόσεχτο, ανοργάνωτο, προκλητικό, κακός μαθητής, ενώ δεν φαίνεται ότι έχει κάποιο νοητικό πρόβλημα. Είναι το παιδί που φέρνει σε απελπισία γονείς και εκπαιδευτικούς, οι οποίοι συχνά αισθάνονται ανίκανοι και αποτυχημένοι, φθάνοντας μέχρι και του σημείου της απόρριψης.

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ, λόγω του αθέλητου της συμπεριφοράς τους, συχνά «κακοποιούνται» ψυχικά και. σωματικά. Εκπαιδευτικοί και γονείς νομίζουν ότι τα παιδιά αυτά «βαριούνται» και δε θέλουν να σκεφτούν ή να δουλέψουν. Τα παιδιά από τη μεριά τους, λόγω της απόρριψης που δέχονται, αισθάνονται απογοήτευση και αγανάκτηση από τις συνεχείς αποτυχίες τους και παρουσιάζουν μη σκόπιμες διαταρακτικές συμπεριφορές , ως αντίδραση στο περιβάλλον που τα τιμωρεί, τα στιγματίζει και τους βάζει ετικέτα.

Έχοντας δυσκολία να μπουν στη θέση του άλλου, δεν μπορούν να κάνουν φίλους ή να τους διατηρήσουν και μένουν απομονωμένα από τους συμμαθητές τους. Απογοητεύονται, παραιτούνται από προσπάθειες ελέγχου της συμπεριφοράς τους και καταφεύγουν σε ανώριμους τρόπους συμπεριφοράς π.χ. θεατρινισμούς για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον της ομάδας και να γίνουν αποδεκτά.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι, ότι τα παιδιά αυτά δεν είναι «κακά». Δε συμπεριφέρονται έτσι σκόπιμα, για να εξοργίζουν τους γύρω τους, αλλά το κάνουν προσπαθώντας να λύσουν τα δικά τους προβλήματα. Η συμπεριφορά τους είναι στην ουσία κραυγή για βοήθεια, συμπαράσταση και αποδοχή. Δεν είναι αντικοινωνικά στοιχεία, ούτε πρέπει να γίνονται οι «αποδιοπομπαίοι τράγοι» στο σπίτι, στο σχολείο ή στην παρέα.

Από την άλλη, δεν μπορούμε να μην παραδεχτούμε ότι ο ρόλος του εκπαιδευτικού έχει αλλάξει. Ο νέος ρόλος, που πηγάζει από τις δημοκρατικές αρχές της εκπαίδευσης «ποιότητα για όλους και των ίσων ευκαιριών», είναι τελείως διαφορετικός. Ο εκπαιδευτικός καλείται να λειτουργήσει όχι μόνο ως διαμεσολαβητής γνώσης, αλλά και ως διαχειριστής σχέσεων, ψυχολόγος, υποστηρικτής, κλπ. και μάλιστα χωρίς την απαιτούμενη υποστήριξη από την Πολιτεία. Όταν όμως ξέρει κανείς, ότι οι ενέργειές του έχουν αποτέλεσμα και βοηθούν ένα παιδί με τόσα αρνητικά προβλήματα να τα ξεπεράσει και να φτάσει στο σημείο να λειτουργεί, όπως όλα τα άλλα άτομα, τότε πρέπει να το προσπαθήσει, γιατί αξίζει να μην το αφήσει να καταστραφεί.

Μπορείτε να διαβάσετε τον πλήρη οδηγό εξατομικευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος (ΕΕΠ) για μαθητές με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας, τον οποίο εξέδωσε το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων. Τον οδηγό επιμελήθηκε ο ειδικός παιδαγωγός Χρήστος Σκαλούμπακος με τη συνδρομή της παιδοψυχιάτρου Τέρψης Κόρπα για ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου.

Η ΔΕΠΥ μπορεί να συγκριθεί με ένα παγόβουνο, τα περισσότερα από τα προβλήματα είναι κρυμμένα κάτω από την επιφάνεια και μόνο η αιχμή του προβλήματος είναι ορατή! Συνήθως, οι δάσκαλοι και οι γονείς βλέπουν πρώτα την προφανή άκρη: τα προβλήματα των παιδιών, όπως να μην κάνουν σχολικές εργασίες, να δρουν παρορμητικά, να χάνουν πράγματα, να αντιμιλούν και να μαλώνουν. Ωστόσο, για πολλούς εφήβους, η ΔΕΠΥ είναι πολύ πιο περίπλοκη από αυτές τις προφανείς συμπεριφορές. Το σχολείο είναι συχνά εξαιρετικά δύσκολο λόγω έλλειψης προσοχής, ελλείμματα στις εκτελεστικές λειτουργίες όπως αποδιοργάνωση, χάσιμο χρόνου, καθυστέρηση, ανάμνηση και οργάνωση σκέψεων για τη σύνταξη μιας εργασίας και απομνημόνευση πληροφοριών. Να θυμάστε ότι τουλάχιστον τα 2/3 με ΔΕΠΥ έχουν μια επιπλέον διάγνωση που συχνά έχει σημαντικό αντίκτυπο στη σχολική εργασία.

Όταν σκέφτεστε τη ΔΕΠΥ, απεικονίστε αυτό το παγόβουνο με μόνο 1/8 της μάζας του ορατό πάνω από τη γραμμή του νερού. Όπως ισχύει και για τα παγόβουνα, συχνά οι πιο δύσκολες πτυχές της ΔΕΠ και της ΔΕΠΥ κρύβονται κάτω από την επιφάνεια. Για παράδειγμα, προβλήματα που έχουν με τον ύπνο, δυσκολίες να φτάνουν κάπου εγκαίρως, να θυμούνται το πίνακα πολλαπλασιασμού, να επαναλαμβάνουν την κακή συμπεριφορά ή να αρχίζουν μια σχολική εργασία είναι εμπόδια που συμβαδίζουν με τα ελλείμματα προσοχής. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πόσο πολύπλοκη είναι η ΔΕΠ και η ΔΕΠΥ και πόσο δύσκολο είναι να τη διαχειριστούμε. Αυτή η αφίσα με το παγόβουνο είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο που δείχνει στους γονείς, τους δασκάλους και τους έφηβους πως να κατανοήσουν καλύτερα τα ελλείμματα προσοχής.

Είκοσι χρόνια πέρασαν από τη δημιουργία του Παγόβουνου της ΔΕΠΥ από τη Chris A. Zeigler Dendy, δημοφιλή συγγραφέα, πρώην εκπαιδευτικό, σχολική ψυχολόγο, επαγγελματία ψυχικής υγείας με 40 χρόνια εμπειρίας, μητέρα τριών μεγάλων παιδιών με ΔΕΠΥ και τον γιό της Alex Zeigler.

Για τον εορτασμό της 20ης επετείου το Παγόβουνο μεταφράστηκε σε διάφορες γλώσσες (Γαλλικά, Ισπανικά, Ιαπωνικά, Αραβικά, Πορτογαλικά και Ελληνικά)


Μετάφραση/Απόδοση: Χριστίνα Γεωργιάδου (μετά από άδεια της κ. Chris A. Zeigler Dendy)

Αποδοχή της διαφορετικότητας

Η ικανότητα της μάθησης ανήκει μαζί με τη γλώσσα και την επικοινωνία στα βασικά, έμφυτα, ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Οι δυσκολίες στη μάθηση που συναντούσαν ορισμένα άτομα θεωρούνταν για αιώνες φυσική συνέπεια του γεγονότος ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι το ίδιο ικανοί. Η άποψη αυτή ενοχοποιούσε το ίδιο το άτομο για την αποτυχία του και συνηγορούσε στην εγκατάλειψή του από το εκπαιδευτικό σύστημα. Η σύγχρονη αντίληψη αναγνωρίζει ίδιες δυνατότητες στα άτομα με διαφορές μάθησης και εστιάζεται στην ανάπτυξη εναλλακτικών μεθόδων και προσεγγίσεων εκμάθησης.

Μαθησιακά προβλήματα και μαθησιακές δυσκολίες

Σύμφωνα με τον ορισμό που είναι περισσότερο αποδεκτός από την επιστημονική κοινότητα σήμερα , «οι μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ή ειδικές εξελικτικές μαθησιακές δυσκολίες» είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ετερογενή ομάδα διαταραχών, οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην απόκτηση ή τη χρήση των δεξιοτήτων της ακρόασης, της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής, του συλλογισμού ή των μαθηματικών ικανοτήτων.

Αυτές οι διαταραχές είναι εγγενείς στο άτομο, θεωρείται ότι οφείλονται σε δυσλειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να εμφανίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής. Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτορρύθμισης, στη διαπροσωπική αντίληψη και στην κοινωνική αλληλεπίδραση μπορεί να παρουσιάζονται παράλληλα με τις μαθησιακές δυσκολίες, αλλά δε συνιστούν τα ίδια μαθησιακή δυσκολία.

Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονται και με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (π.χ. αισθητηριακή βλάβη, νοητική υστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωτερικές επιδράσεις, όπως οι πολιτισμικές διαφορές, η ανεπαρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία, δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεων» (Hammill, 1990) .

Γενικά χαρακτηριστικά

• Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζουν «ανώριμη και ανοργάνωτη συμπεριφορά» σε βαθμό, συχνότητα και διάρκεια που ξεχωρίζουν από τους συμμαθητές τους. Η έλλειψη οργάνωσης είναι εμφανής ακόμα και στη σχολική τσάντα, στο δωμάτιό τους, στα συρτάρια της ντουλάπας τους, στα παιχνίδια τους, στον τρόπο που μελετούν τα μαθήματά τους.

• Δυσκολεύονται στην επιλογή, στην ταξινόμηση, στην αποθήκευση και γενικά στην οργάνωση των πληροφοριών που δέχονται στο αρχείο του μυαλού τους.

• Δυσκολεύονται πολύ στις αλληλουχίες, δηλαδή, να μάθουν τις μέρες της βδομάδας, τους μήνες και τις εποχές του χρόνου, να δένουν τα κορδόνια τους, να βρίσκουν ένα όνομα στον τηλεφωνικό κατάλογο, να βρίσκουν μια λέξη στο λεξικό κ.λπ.

• Έχουν περιορισμένη συγκέντρωση προσοχής, κουράζονται πιο εύκολα από τους συμμαθητές τους, διότι ο μηχανισμός φιλτραρίσματος του εγκεφάλου, ο οποίος ξεχωρίζει το άσχετο και επουσιώδες επιτρέποντας στο άτομο να συγκεντρωθεί σ’ αυτό που είναι ουσιώδες, δε λειτουργεί (S. Smith, Απόψεις, 1990). Έτσι, προσέχουν εξίσου με τον εκπαιδευτικό που εξηγεί, τα βήματα που ακούγονται έξω στο διάδρομο.

• Πολλά από τα παιδιά αυτά μπορεί να είναι πολύ ικανά σε μία ή περισσότερες δεξιότητες και πολύ αδύνατα σε άλλες.

• Δυσκολεύονται να ακολουθούν περίπλοκες οδηγίες.

• Αποδιοργανώνονται σε ατμόσφαιρα άγχους και έντασης.

• Θυμούνται το πρόγραμμα της τηλεόρασης, αλλά όχι την ορθογραφία απλών καθημερινών λέξεων.

• Δείχνουν απογοητευμένα, απρόθυμα για σχολική εργασία γι’ αυτό και η εικόνα που έχουν για τον εαυτό τους είναι πολύ κακή (χαμηλή αυτοεκτίμηση).

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ – ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΔΕΠ-Υ)

Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητα είναι μια διαταραχή που συνήθως πρωτοεμφανίζεται στη νηπιακή ηλικία, έχει τη μεγαλύτερη ένταση στη σχολική ηλικία και σε πολλές περιπτώσεις εξακολουθεί να παραμένει σοβαρό πρόβλημα στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή.

Τα παιδιά με ΔΕΠ – ΔΕΠΥ δυσκολεύονται στην παρακολούθηση του μαθήματος και στις σχέσεις τους με τους δασκάλους. Τις περισσότερες φορές η συμπεριφορά τους είναι απρόβλεπτη. Στο οικογενειακό και στο ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον φαίνεται πως έχουν δυσκολίες στην επικοινωνία και την προσαρμογή σε καινούριες καταστάσεις. Πολλές φορές η επιθετικότητα που παρουσιάζουν δυσκολεύει περισσότερο την επικοινωνία τους με τους άλλους και τα οδηγεί σε απομόνωση.

Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από ελλειμματική προσοχή / διάσπαση, υπερκινητικότητα, και παρορμητικότητα.

Ελλειμματική προσοχή / Διάσπαση

• Ο μαθητής δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στη λεπτομέρεια και κάνει λάθη απροσεξίας.
• Διασπάται εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα.
• Φαίνεται να μην ακούει.
• Παρουσιάζει περιορισμένο εύρος προσοχής κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων και εργασιών.
• Δυσκολεύεται στην ολοκλήρωση εργασιών.
• Αποφεύγει ή εκφράζει δυσαρέσκεια για εργασίες που απαιτούν αδιάσπαστη προσοχή.
• Δυσκολεύεται στην οργάνωση εργασιών και δραστηριοτήτων.
• Χάνει ή ξεχνάει πολύ συχνά βιβλία, εργασίες, στυλό κ.λπ.

Υπερκινητικότητα

• Κινείται νευρικά ή στριφογυρίζει στη θέση του.
• Φεύγει συχνά από το θρανίο του στο σχολείο.
• Τρέχει ή σκαρφαλώνει υπερβολικά.
• Βρίσκεται συνέχεια «εν κινήσει» ή έχει την τάση για συνεχή δράση.
• Φλυαρεί.

Παρορμητικότητα

• Δε σκέφτεται πριν ενεργήσει.
• Διακόπτει συζητήσεις και δραστηριότητες άλλων.
• Απαντάει σε ερωτήσεις πριν τις ολοκληρώσει ο ομιλητής.
• Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του, όταν αυτό απαιτείται.
• Ολοκληρώνει βιαστικά και με προχειρότητα τις εργασίες του.

Αντιμετώπιση

Μετά τη διάγνωση που γίνεται από εξειδικευμένη ομάδα (ψυχολόγο, παιδοψυχίατρο, ειδικό παιδαγωγό κ.ά.) καταρτίζεται εξατομικευμένο αποκαταστασιακό πρόγραμμα το οποίο περιλαμβάνει:

• Ενημέρωση των γονέων και των εκπαιδευτικών σχετικά με τη συγκεκριμένη διαταραχή, ώστε να αναγνωριστεί η προβληματική συμπεριφορά ως αδυναμία του παιδιού να ελέγξει τον εαυτό του και όχι ως ανυπακοή ή ως συνέπεια κακής ανατροφής.
• Εκπαίδευση των γονέων και συνεργασία τους με τους εκπαιδευτικούς για την αντιμετώπιση των ανεπιθύμητων συμπεριφορών.
• Ατομικές συνεδρίες με το παιδί, που στόχο θα έχουν την αλλαγή της συμπεριφοράς του.
• Συνεργασία με το σχολείο για την αντιμετώπιση προβλημάτων συμπεριφοράς και μάθησης.
• Ενισχυτική διδασκαλία στις περιπτώσεις που συνυπάρχει Ειδική Μαθησιακή Διαταραχή.
• Φαρμακοθεραπεία για τις πολύ σοβαρές περιπτώσεις.

Ο ρόλος της οικογένειας

• Οι γονείς δεν πρέπει να νιώθουν ενοχές αφού ούτε οι ίδιοι ούτε το παιδί τους ευθύνεται για την κατάσταση αυτή.
• Η μελέτη του πρέπει να γίνεται σε σταθερή ώρα και πριν από το παιχνίδι, το οποίο μπορεί να αποτελέσει και αμοιβή για την εργασία που θα κάνει.
• Μετά από ένα κουραστικό πρωινό στο σχολείο (85% του συνολικού χρόνου κάθεται) το υπερκινητικό παιδί χρειάζεται κίνηση.
• Καλό είναι να έχει το δικό του δωμάτιο. Τα παιδιά αυτά χρειάζονται χώρους όπου θα μπορούν να αποσυρθούν για πολλές ώρες. Κοιμούνται καλύτερα εάν τους διαβάσει κανείς στο κρεβάτι μια ενδιαφέρουσα ιστορία ή ένα παραμύθι.
• Ο αθλητισμός είναι ιδιαίτερα ωφέλιμος για το υπερκινητικό παιδί.

Ο ρόλος του σχολείου

Οργάνωση:

• Ο εκπαιδευτικός βάζει όρους και στόχους για όλη την τάξη, για το κάθε μαθητή ξεχωριστά.
• Δείχνει στους μαθητές την τεχνική της μελέτης και την επαναλαμβάνει σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Εργασίες:

• Αποφεύγει ερωτήσεις με πολλά σκέλη.
• Προτιμά σύντομες ερωτήσεις με απλουστευμένη γλώσσα.
• Εναλλακτικά δίνει το δικαίωμα της παρουσίασης των εργασιών σε σχεδιάγραμμα ή σε μορφή σημειώσεων.

Παράδοση μαθήματος:

• Ξεκινά από τα γνωστά προηγούμενα, χρησιμοποιώντας λέξεις – κλειδιά.
• Ο ρυθμός δεν πρέπει να είναι ούτε αργός αλλά ούτε και γρήγορος.
• Χρησιμοποιεί χάρτες, χρωματιστές κιμωλίες, εφημερίδες, περιοδικά (πολυαισθητηριακή μέθοδος).
• Απευθύνεται ονομαστικά σε κάποιους μαθητές ανά τακτά διαστήματα.

Τάξη:

• Ο μαθητής κάθεται με «ήσυχους» συμμαθητές του.
• Του δίνεται η ευκαιρία να κινηθεί (να γράψει στον πίνακα, να δείξει στο χάρτη…).
• Του επιτρέπεται η κίνηση σε «προκαθορισμένες περιοχές» όπως επίσης – κατόπιν συμφωνίας – να απασχολεί τα χέρια του με κάτι…

Αξιοποιώντας την εμπειρία των ενηλίκων, ολόκληρη η τάξη μπορεί να εφαρμόσει έναν κώδικα λειτουργίας, με συγκεκριμένους κανόνες, οι οποίοι θα τηρούνται από όλα τα παιδιά της τάξης, όπως τηρείται ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας ( Κ.Ο.Κ.) από τους οδηγούς.

Παράδειγμα: “Κανόνες Δημοκρατίας”

• Σηκώνω πάντα το χέρι μου πριν μιλήσω.
• Περιμένω να έρθει η σειρά μου.
• Περιμένω να τελειώσει αυτός που μιλάει.
• Ακούω και προσέχω αυτόν που μιλάει.Δεν κοροϊδεύω κανέναν γι’ αυτά που λέει.

Οι πέντε αυτοί κανόνες μπορούν να γραφτούν σ’ ένα μεγάλο χαρτί με ευανάγνωστα γράμματα και να κρεμαστούν στον τοίχο ώστε να μπορεί να τα διαβάζει το κάθε παιδί από οποιοδήποτε σημείο της αίθουσας. Ενδείκνυται ακόμα περισσότερο όταν υπάρχει υπερκινητικό παιδί στο τμήμα.

Τα υπερκινητικά παιδιά χρειάζονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος κάποια χρονικά διαστήματα με δραστηριότητα. Γι’ αυτό τα περισσότερα έχουν αναπτύξει δικές τους στρατηγικές εκτόνωσης όπως, π.χ. πηγαίνουν να πιουν νερό ή κάθε μισή ώρα πηγαίνουν στην τουαλέτα.

Εκπαιδευτικός και μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες

Έγκαιρη διάγνωση

Ο εκπαιδευτικός :

• Δεν κάνει διάγνωση (παραπέμπει σε ειδικό)
• Δε χαρακτηρίζει μαθητή ως μαθητή με μαθησιακές δυσκολίες ή το αντίθετο
• Ενημερώνει τους γονείς ως προς τα συμπτώματα
• Ενθαρρύνει και τονώνει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του μαθητή
• Δεν αδιαφορεί και δεν απογοητεύεται
• Δεν αφήνει αβοήθητο τον «αδύναμο» μαθητή του

Μοναδικότητα περιπτώσεων

Σε κάθε παιδί με μαθησιακές δυσκολίες παρατηρούμε:
• Διαβάθμιση και διαφορετικό συνδυασμό συμπτωμάτων
• Χάσμα δυνατότητας απόδοσης
• Διαφορετικό τρόπο αντίληψης

Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δεν υστερούν

σε σχέση με τα άλλα παιδιά, απλώς:

ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ

(καταγράφουν, επεξεργάζονται, κατανοούν, οργανώνουν, απομνημονεύουν)

ΜΕ ΤΟ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΡΥΘΜΟ

Όπως σε όλα στη ζωή μας έτσι και εδώ απαραίτητη είναι η ύπαρξη μιας φιλοσοφίας. Ας προσπαθήσουμε να δομήσουμε το βασικό της ιστό.

• Χαιρόμαστε τα παιδιά τώρα
• Αποδεχόμαστε την ατομικότητά τους
• Διαχωρίζουμε το συναίσθημα από τη συμπεριφορά
• Είμαστε σύμμαχοι και όχι κριτές
• Εμπιστευόμαστε τις ικανότητες των παιδιών μας να δημιουργούν δικές τους λύσεις
• Ασκούμε πειθαρχία με αίσθηση δικαίου
• Είμαστε ευέλικτοι και συμβιβαστικοί

Τα λόγια πληγώνουν

Δυστυχώς λίγοι εκπαιδευτικοί και γονείς αντιλαμβάνονται τα τραύματα που προκαλούν σ’ ένα παιδί με τα λόγια που λένε όταν είναι θυμωμένοι. Οι γονείς, οι παππούδες, οι γιαγιάδες και οι εκπαιδευτικοί αποτελούν τα σημαντικότερα πρότυπα στα οποία προστρέχουν τα παιδιά για αποδοχή. Συνεπώς, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι τα αρνητικά φορτισμένα επίθετα ή οι απειλές μπορεί να έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στην αυτοεκτίμηση των παιδιών, καθώς τα ταπεινώνουν, τους δημιουργούν φόβο και τα υποβιβάζουν.

Τα λόγια μπορούν να μειώσουν την αυτοπεποίθηση:

• Ταμπέλες («Ανόητε», «Τεμπέλη», «Κακέ»)
• Συγκρίσεις («Γιατί δε μπορείς να είσαι τόσο έξυπνος όσο η αδερφή σου;»)
• Απόρριψη («Δε σε αγαπώ. Φύγε.»)
• Ταπεινώσεις («Δε μπορείς να κάνεις τίποτα σωστά», « Έχεις πρόβλημα»)

Ίσως τίποτα από τα παραπάνω να μην εννοούσατε και πιθανόν σύντομα να τα έχετε ξεχάσει. Το παιδί όμως δύσκολα θα τα ξεχάσει.

Αντί επιλόγου

Η υλοποίηση των προτάσεων για τη σωστή εκπαίδευση των μαθητών με μαθησιακές ιδιαιτερότητες προϋποθέτει εκπαιδευτικούς με εξυπνάδα, χιούμορ, ευέλικτες διδακτικές μεθόδους και στρατηγικές, ευαισθησία, υπομονή και πλήρη γνώση του τι θα διδαχθεί, πώς και γιατί.

Έχει διεθνώς υποστηριχτεί πως το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών με δυσκολίες μάθησης έχει τη νοημοσύνη, την ικανότητα και τον ενθουσιασμό να προοδεύσει σχολικά αν αντιμετωπιστεί με το σωστό τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για τα προικισμένα παιδιά.

Σε έρευνα για τη σχολική διαρροή οι κυριότεροι λόγοι, που επικαλέστηκαν οι μαθητές για να δικαιολογήσουν τη διακοπή της φοίτησής τους, ήταν κατά σειρά προτεραιότητας:

• οι μαθησιακές δυσκολίες (29,6 %),
• οι οικονομικές ανάγκες της οικογένειάς τους και η πρόθεσή τους να δουλέψουν (24,4 %),
• η αδιαφορία για τα μαθήματα ή η απαρέσκεια για το σχολείο, σε συνδυασμό με την έλλειψη συμβουλευτικής και επαγγελματικού προσανατολισμού (16,8 %)
• και – σε χαμηλότερα ποσοστά – προβλήματα με την οικογένεια, την υγεία τους και άλλους παράγοντες.

Σε άλλη έρευνα θα δούμε ότι εξαιτίας της έλλειψης πρόληψης και ειδικού σχεδιασμού για τις ανάγκες των προικισμένων παιδιών συχνά αυτά παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο, προβλήματα συμπεριφοράς ή κοινωνικής προσαρμογής. Τα μισά χαρισματικά παιδιά μάλιστα εγκαταλείπουν τις σπουδές τους πριν φτάσουν στην εφηβεία. Πολλοί γονείς δεν καταλαβαίνουν την ιδιαίτερη φύση των παιδιών τους και τα αντιμετωπίζουν ως «μεγάλο πρόβλημα».

Οπωσδήποτε, δεν υπάρχει μεγαλύτερη ικανοποίηση για τον εκπαιδευτικό, από το να δει τους κόπους του ν’ ανταμείβονται, παρακολουθώντας τη σχολική πρόοδο των μαθητών του, τη σχολική και κοινωνική τους ενσωμάτωση και την επιτυχή ένταξή τους στην παραγωγική διαδικασία και στην ενεργό ζωή του ενήλικα.

Η πραγματικότητα της σχολικής τάξης μάς παραπέμπει σε άτομα με διαφορετική προσωπικότητα, ιδιαίτερες κλίσεις και ειδικές ικανότητες, προσωπικό ρυθμό μάθησης και ατομικές αδυναμίες.

Ο δρόμος της διαφοροποίησης της διδασκαλίας είναι πια αναγκαιότητα. Το σχολείο σε πρώτη φάση αν δεν μπορεί να τα βοηθήσει συστηματικά, ας φροντίσει τουλάχιστον να μην τα αδικήσει.

Τομαράς Νίκος, Συγγραφέας – Ειδικός Εκπαιδευτικός

Τα παραπάνω είναι αποσπάσματα από το βιβλίο του Νίκου Τομαρά «Μαθησιακές Δυσκολίες – Ισότιμες ευκαιρίες στην εκπαίδευση», Εκδόσεις Πατάκη και αποτέλεσαν τα κεντρικά σημεία της εισήγησής του στην ημερίδα με τίτλο : Τα πολλαπλά πρόσωπα της ΔΕΠΥ

Οι εκπαιδευτικοί κάθε βαθμίδας οφείλουμε να διευκολύνουμε τη μάθηση τελώντας το αρχαίο Ελληνικό ρητό: «Παν, πάντες, παντός», δηλαδή «Γνώση χωρίς όρια, μάθηση για όλους». Ακόμα περισσότερο, όταν στην τάξη έχουμε μαθητές που αντιμετωπίζουν Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα, η ανάγκη ανακάλυψης νέων τρόπων και στρατηγικών μάθησης, που θα διευκολύνουν όχι μόνο το μαθητή με ΔΕΠΥ, αλλά και όλους τους υπόλοιπους μαθητές, είναι αδήριτη. Εξάλλου, ένας πετυχημένος εκπαιδευτικός είναι ένας δια βίου μαθητής, που διδάσκεται από τους μαθητές του, αφουγκράζεται τις ανάγκες τους και προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των καιρών.

Έτσι λοιπόν, για να στεφθεί με επιτυχία η μαθησιακή διαδικασία και να υλοποιηθούν οι μαθησιακοί στόχοι, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει στο νου του ότι ένα επιτυχημένο πρόγραμμα διαχείρισης μαθητών με ΔΕΠΥ πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής:

1. Έγκαιρη ενημέρωση της σχολικής κοινότητας από τους γονείς του μαθητή με ΔΕΠΥ:

Η ενημέρωση των εκπαιδευτικών, ιδιαιτέρως για τη διάγνωση των μαθητών με ΔΕΠΥ, είναι πολύ σημαντικό να λάβει χώρα αμέσως μετά την παραλαβή της διάγνωσης από το οικείο ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ο εκπαιδευτικός, γνωρίζοντας ότι μαθητές του αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες δυσκολίες που οφείλονται σε αυτήν τη διαταραχή, δύναται να ανακαλύψει τις κατάλληλες τεχνικές μάθησης και ακόμα να αποφύγει λανθασμένη απόδοση συμπεριφορών που διαφέρουν σε σχέση με τους υπόλοιπους μαθητές. Σημαντικό και ταυτόχρονα αναγκαίο αποτελεί να ενημερωθεί ο εκπαιδευτικός για το τι ακριβώς είναι ΔΕΠΥ, ποιες οι παράμετροι της και σε ποιο βαθμό επηρεάζει τη μάθηση. Επιπλέον, απαραίτητη πληροφορία για τη διαχείριση των προαναφερόμενων μαθητών είναι το αν λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή και αν τελείται κάποια συγκεκριμένη εκπαιδευτική παρέμβαση εκτός σχολικού πλαισίου.

2. Τροποποίηση του περιβάλλοντος της τάξης:

α) Ειδική τοποθέτηση μαθητών με ΔΕΠΥ

• Είναι σημαντικό να προταθεί στο μαθητή να καθίσει κοντά στον εκπαιδευτικό και μάλιστα μακριά από ποίκιλα οπτικά ερεθίσματα, όπως πόστερ, φωτογραφίες, εξωσχολικές ανακοινώσεις, παράθυρα, πόρτα, τα οποία του αποσπούν εξαιρετικά την προσοχή.
• Κερδοφόρο για το μαθητή με ΔΕΠΥ θα αποτελέσει το να κάτσει στο ίδιο θρανίο με μαθητή υπόδειγμα, ο οποίος δε θα του αποσπά την προσοχή και παράλληλα θα αποτελεί για αυτόν πρότυπο μίμησης.
• Επιτρέψτε ελευθερία κινήσεων στο θρανίο του μαθητή με ΔΕΠΥ. Ο μαθητής, λόγω της υπερκινητικότητάς του, δε μπορεί να κάτσει ακίνητος για πολλή ώρα στην ίδια θέση. Δώστε του την ελευθερία χώρου με σαφή όρια, ώστε να μπορεί να φτιάχνει άνετα τη τσάντα του, να τοποθετεί τις σημειώσεις του και να κινείται στη θέση του.

β) Αναγνώριση & διοχέτευση κινητικής ενέργειας του μαθητή

Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να συνειδητοποιήσουμε ότι ο μαθητής με ΔΕΠΥ έχει ανάγκη να διοχετεύσει την κινητικότητα του. Μπορούμε να του παράσχουμε τρόπους, ώστε η προαναφερόμενη ανάγκη του να μην εμποδίζει τη μαθησιακή διαδικασία.

Μερικά παραδείγματα τρόπων είναι τα εξής:

• Τοποθετείστε τον στη θέση του υπεύθυνου για το σβήσιμο του πίνακα μετά το πέρας του μαθήματος.
• Αναθέστε του το μοίρασμα των τετραδίων ή των φυλλαδίων.
• Ενσωματώστε τους τρόπους διοχέτευσης κινητικότητας στο καθημερινό πρόγραμμα και παράλληλα χρησιμοποιήστε τους ως αφορμή για θετική ενίσχυση και αναγνώριση της αξίας του ως μαθητή.

γ) Οργανώστε το χώρο της τάξης

• Δημιουργήστε μαζί και με τους υπόλοιπους μαθητές τους «ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ». Με άλλα λόγια, καταγράψτε μέσω ομαδικής δραστηριότητας τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των μαθητών αλλά και τα δικά σας.

«ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΑΞΗΣ»

Τοποθέτηση κοντά στον πίνακα.

Να γραφτούν σε μεγάλο χαρτόνι.

Ευανάγνωστα γράμματα.

Οι οδηγίες σαφείς, χωρίς συμβολισμούς.

Υπογραφές εκπαιδευτικού & μαθητών

• Ανάρτηση Μηναίου Ημερολογίου, με σημειωμένες τις προγραμματισμένες εκδρομές, εκδηλώσεις του σχολείου, διαγωνίσματα κ.α
• Συζητείστε με όλους τους μαθητές την οργάνωση και την καθαριότητα της τάξης. Παράδειγμα, οι σχολικές τσάντες είναι επιθυμητό να είναι κρεμασμένες στο θρανίο και όχι πεταμένες στο έδαφος ή πάνω στο θρανίο. Με αυτόν τον τρόπο, ο μαθητής με ΔΕΠΥ μαθαίνει να οργανώνεται, να οριοθετείται ενώ παράλληλα αφαιρούνται οι «επικίνδυνες» αφορμές για διάσπαση προσοχής.

δ) Αναγνώριση ενδείξεων αισθητηριακής υπερφόρτισης & διάσπαση προσοχής του μαθητή με ΔΕΠΥ

• Κατορθώστε να είστε, ανά διαστήματα, κοντά στο μαθητή με ΔΕΠΥ, π.χ θα μπορούσατε να κάνετε συχνά «περάσματα» ή στάσεις δίπλα του.
• Κάνετε έγκαιρη παρέμβαση για αποφόρτιση της έντασης και βοηθείστε τον να ξαναοργανώσει τη συμπεριφορά του. Για παράδειγμα, μπορείτε να του επιτρέψτε να βγει για συγκεκριμένο διάστημα εκτός τάξης για να πάει στην τουαλέτα, να πιεί νερό, να σας φέρει κάτι από το γραφείο καθηγητών κ.α.
• Επαναφέρετέ τον στα τεκταινόμενα της τάξης μέσω ενός διακριτικού αγγίγματος στον ώμο ή με ένα μικρό χτύπημα στο θρανίο.
• Χρησιμοποιήστε κατευθυντήριες επισημάνσεις, όπως «Αυτό είναι σημαντικό!».
• Εφαρμόστε Οπτικά Σήματα. Για παράδειγμα, δείξτε με το δάχτυλο σας το παιδί ενώ το κοιτάτε.
• Συμφωνείστε με το μαθητή να χρησιμοποιεί κάποιες συγκεκριμένες κινήσεις χεριών, οι οποίες θα αποτελούν μηνύματα επικοινωνίας μεταξύ σας, χωρίς να παρενοχλούν τη μαθησιακή διαδικασία, και παράλληλα θα βοηθήσουν στη θετική ενίσχυση της μαθησιακής απόδοσης του μαθητή. Με άλλα λόγια, μπορείτε να ζητήσετε από το μαθητή να σηκώσει το χέρι του, όταν θέλει να ρωτήσει κάτι, ή να κάνει μια κλειστή γροθιά πάνω στο θρανίο, το οποίο θα σημαίνει ότι γνωρίζει την απάντηση. Αντίθετα, μπορεί να κάνει μια ανοιχτή παλάμη προς το θρανίο, το οποίο να δηλώνει ότι δεν γνωρίζει την απάντηση.
• Δομείστε μια ΡΟΥΤΙΝΑ στις δραστηριότητες της τάξης. Σαφώς είναι σημαντικό να υπάρχει καθοδήγηση και επίβλεψη από μέρος του εκπαιδευτικού στις μεταβάσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων.

3. Προσαρμογή διδασκαλίας

α) Παρουσιάζοντας το μαθησιακό υλικό

• Συνοψίστε το προηγούμενο μάθημα, π.χ μπορείτε να υπενθυμίσετε το χθεσινό κεφάλαιο ή να θέσετε ερωτήσεις κατανόησης πριν την παράδοση της νέας ενότητας.
• «Σπάστε» σε κομμάτια τη διδασκαλία νέων γνώσεων.
• Παρουσιάστε το μαθησιακό υλικό με διαφορετικό, όσο τον δυνατόν, τρόπο. Για παράδειγμα μπορείτε να μοιράσετε φυλλάδια με συνοπτικά σχεδιαγράμματα, να παρέχετε το μαθησιακό υλικό μέσω φύλλων εργασίας, να προβάλλετε οπτικό υλικό, να δημιουργήσετε δραστηριότητες με στόχο τη μάθηση.
• Χρησιμοποιείστε εννοιολογικούς χάρτες για την εκμάθηση των θεωρητικών κομματιών. Συγκεκριμένα, για τη διδασκαλία της παραγωγής λόγου, μπορείτε να κάνετε χρήση της τεχνικής του καταιγισμού ιδεών.
• Δημιουργείστε Λίστες Δραστηριοτήτων της σχολικής ώρας / μέρας. Γράψτε την στον πίνακα ή κολλήστε την σε κάποιον πίνακα σημειώσεων της τάξης. Αυτό έχει ως συνέπεια να γίνει το πρόγραμμα προβλέψιμο και να μειώνεται το άγχος του μαθητή με ΔΕΠΥ.
• Εγκαθιδρύστε καλή οπτική επαφή με το μαθητή. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι μαθητές, γνωρίζοντας ότι ο εκπαιδευτικός τους κοιτάει, δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν και να απαντήσουν ορθά στην ερώτηση. Άρα, επιλέξτε τι λειτουργεί καλύτερα ανά περίπτωση!
• Ελέγχετε συχνά για το αν ο μαθητής κατανοεί επαρκώς τη νέα μαθησιακή γνώση.
• ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ: παρουσιάστε το υλικό σας με ζωντανό τρόπο χρησιμοποιώντας κόμικς, εικονογραφημένες ιστορίες, έτσι ώστε να κρατιέται αμείωτο το ενδιαφέρον του μαθητή. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ τείνουν να προσέχουν οτιδήποτε τους διεγείρει τις αισθήσεις εκείνη τη στιγμή.

Συνολικά, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το παιδί με ΔΕΠΥ επεξεργάζεται συνήθως μόνο το 30% αυτών που ακούει, άρα η διδασκαλία που εμπεριέχει πολυαισθητηριακές μεθόδους, όπως εικόνες, οπτικό υλικό, σχέδια, ομαδικές εργασίες, κινητικές δραστηριότητες, θεατρικό παιχνίδι, εναλλαγή ρόλων ακόμα και τραγούδι, είναι άκρως κερδοφόρες για το μαθητή με ΔΕΠΥ, ο οποίος θα κατορθώσει να συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία, χωρίς να χάνει το ενδιαφέρον του εύκολα.

β) Δίνοντας οδηγίες

• Κερδίστε την προσοχή του μαθητή με ΔΕΠΥ κατά τη διάρκεια που δίνετε οδηγίες για ασκήσεις ή διαγωνίσματα. Για παράδειγμα χρησιμοποιήστε ενθουσιώδη τόνο φωνής, υπερτονίστε σημεία που θεωρείτε σημαντικά.
• Αποφεύγετε τις πολύπλοκες οδηγίες και τα πολλά λόγια. Λόγω των δυσκολιών του μαθητή με ΔΕΠΥ στη συγκράτηση πληροφοριών στη βραχύχρονη μνήμη, δεν δύναται να συγκρατήσει παραπάνω από 2 μέρη οδηγιών. Έτσι, λοιπόν, οι οδηγίες είναι σημαντικό να παρέχονται στους μαθητές με σαφήνεια, συντομία, αργό και καθαρό λόγο.
• Αν κρίνετε απαραίτητο επαναλάβετε τις οδηγίες με ήρεμη φωνή και χωρίς βιασύνη.
• Χρησιμοποιήστε ένα γνωστό και σύντομο στιχάκι ή φράση ή ποιηματάκι, που θα έχετε συμφωνήσει από πριν με τους μαθητές, και ζητήστε να το διαβάσουν όλοι μαζί δυνατά. Αυτή η τεχνική βοηθά στην επαναφορά της προσοχής και την οργάνωση της σκέψης.
• Βοηθείστε το παιδί να απαντήσει στις ερωτήσεις που τον δυσκολεύουν, μέσω διευκρινιστικών ερωτήσεων.

γ) Σχολικές εργασίες

• Ενθαρρύνετε το μαθητή με ΔΕΠΥ να χρησιμοποιεί ημερολόγιο ή καθημερινό πλάνο εργασιών. Σημαντικό είναι να ελέγξετε αν καταγράφει τις ασκήσεις του, αν σημειώνει της ημερομηνίες των διαγωνισμάτων και οργανώνει το χρόνο απάντησης ερωτήσεων.
• Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών δείξτε στο μαθητή τον τρόπο που μπορεί να απαντήσει. Παράδειγμα, μπορεί να σημειώνει με ένα × τις ερωτήσεις που είναι σίγουρος ότι είναι λάθος. Αυτό του επιτρέπει να σκεφτεί επαγωγικά και ταυτόχρονα τον ωθεί να διαβάσει όλες τις πιθανές απαντήσεις πριν αποφασίσει τι τελικά θα επιλέξει.
• Παρέχετε στο μαθητή με ΔΕΠΥ επιπρόσθετο χρόνο για την τελειοποίηση της εργασίας του ή του διαγωνίσματος. Επίσης, έχει αποδειχτεί άκρως ωφέλιμη η υπενθύμιση, ανά συγκεκριμένα διαστήματα, της ώρας που έχουν οι μαθητές για την ολοκλήρωση της εργασίας. Βέβαια, είναι κατανοητό ότι η ανωτέρω υπενθύμιση πρέπει να γίνεται με ήρεμη φωνή και σταθερότητα, ώστε να μη δημιουργεί περαιτέρω άγχος ή ακόμα και πανικό.
• Μειώστε την ποσότητα εργασίας ανά σελίδα. Σελίδες βιβλίων που είναι γεμάτες με ασκήσεις είναι αποθαρρυντικές για πολλά παιδιά, πόσο μάλλον για μαθητές με ΔΕΠΥ.
• Δίνουμε την ευκαιρία στα παιδιά να επιλέξουν ποιες εργασίες θέλουν με την προϋπόθεση ότι θα λύσουν ένα συμφωνημένο αριθμό ασκήσεων. Χρήσιμο είναι να κάνουμε στη τάξη μέρος από κάθε άσκηση που δίνουμε για το σπίτι.
• Ενθαρρύνετε τον μαθητή να υπογραμμίζει με κίτρινο μαρκαδόρο τις λέξεις «κλειδιά» στις ερωτήσεις των διαγωνισμάτων, καθώς και στα κείμενα προς επεξεργασία.
• Χρησιμοποιήστε τη μέθοδο των Ομαδοσυνεργατικών Εργασιών. Ο μαθητής με ΔΕΠΥ θα ενδιαφερθεί περισσότερο και λάβει τη μαθησιακή γνώση απρόσκοπτα. Επιπλέον, θα μάθει να συνεργάζεται και να εντάσσεται σε ομάδες.
• ΕΞΗΓΕΙΣΤΕ ΣΤΟ ΜΑΘΗΤΗ ΟΤΙ: «Η ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΣΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ»!

4. Διαχείριση συμπεριφοράς στην τάξη

• Ενημερώστε το μαθητή για την επιθυμητή συμπεριφορά και επιπρόσθετα ενισχύστε θετικά την προσπάθειά του, π.χ «Μπράβο που ολοκλήρωσες την εργασία σου ήσυχα και έγκαιρα» αντί του «Μπράβο που δεν ενόχλησες τη τάξη και δεν καθυστέρησες πάλι τις εργασίες σου».
• Βρείτε τρόπους επιβράβευσης άμεσα, αξιοποιώντας κάθε ευκαιρία.
• Κατά τη διάρκεια της επιβράβευσης είναι απαραίτητη η συνέπεια και η ειλικρίνεια.
• Ενδιαφερθείτε για το μαθητή με ΔΕΠΥ και ρωτήστε τον πράγματα για τον εαυτό του, χωρίς να γίνετε καταπιεστικοί ή περίεργοι.
• ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ: Προσπαθείτε να μην εξάγετε εύκολα συμπεράσματα για τη συμπεριφορά του στην τάξη ή να προβαίνετε σε λεκτικούς χαρακτηρισμούς που πληγώνουν την αξιοπρέπεια του μαθητή. Ακούστε τους, έχουν πολλά να μοιραστούνε με μας!
• Εξηγείστε με σαφήνεια και συνέπεια τις προσδοκίες σας για μια σχολική δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, φροντίστε να θέτετε ρεαλιστικές προσδοκίες για τον κάθε μαθητή χωριστά και βέβαια ελέγξτε αν ανταποκρίνονται τόσο στις ανάγκες, όσο και στις ικανότητες του μαθητή.
• Προσέξτε τον τόνο της φωνής σας, καθώς και τη στάση του σώματός σας και τις λεκτικές παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
• Επικεντρωθείτε με ουδετερότητα στο περιεχόμενο της υπόδειξης και επιδείξτε σταθερότητα σε αυτό που ζητάτε. ΚΡΑΤΕΙΣΤΕ ΤΗ ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ ΣΑΣ!
• Υπενθυμίστε σε κάθε ευκαιρία λεκτικά ή μη τους «κανόνες της τάξης», δείχνοντας τους ταυτόχρονα.
• Παρατηρήστε τι προηγήθηκε της αντιδράσεως του μαθητή και εξετάστε την περίπτωση να είναι απόρροια προκλητικών συμπεριφορών των συμμαθητών του.
• Δείξτε μηδενική ανοχή σε μειωτικούς χαρακτηρισμούς, εκφοβισμό, στιγματισμό μαθητών προς συμμαθητή τους.
• Αφιερώστε χρόνο για την εκμάθηση αποδεκτής κοινωνικής συμπεριφοράς, μέσω προσαρμοσμένων στην περίπτωση κοινωνικών ιστοριών ή με παιχνίδι ρόλων και δραστηριότητες ενδυνάμωσης ομάδας.

5. Συνεργασία με γονείς

Είναι σπουδαίο για την υλοποίηση του προγράμματος διαχείρισης μαθητών με ΔΕΠΥ να έχουμε την πολύτιμη συνεργασία των γονέων του μαθητή. Εκείνοι αποτελούν τους μεταδότες των πληροφοριών για το πώς διαβάζει ο μαθητής, πως διαχειρίζεται το χρόνο των εργασιών κι άλλων χρήσιμων στοιχείων, που βοηθούν απεριόριστα το έργο μας. Ωστόσο, να μη ξεχνάμε, ότι αντίστοιχα κι εμείς πρέπει να μεταφέρουμε στους «συνεργάτες» μας κάθε αλλαγή που ενδέχεται να εντοπίσουμε στη συμπεριφορά και στη σχολική απόδοση του μαθητή με ΔΕΠΥ. Τέλος, όπως φανερώνει η εκπαιδευτική εμπειρία, μια ολοκληρωμένη και δομημένη διαχείριση μαθητών με ΔΕΠΥ συνίσταται στη λειτουργική και αμοιβαία συνεργασία εκπαιδευτικού-γονέα.

Συμπερασματικά, οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε να είμαστε ευαισθητοποιημένοι σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι μαθητές μας. Μάλιστα, θα πρέπει να αποτελέσουμε τόσο τους υπερασπιστές, όσο και τους θετικούς ενισχυτές των μαθητών μας. Ειδικά αυτήν την εποχή η πάλη για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους και τη διεκδίκηση του μέλλοντος τους πρέπει να γίνει πιο «ηχηρή».

Σκαναβή Εύα, Φιλόλογος Ειδικής Αγωγής, M.Ac, M.Sc.

......

...